seculiere staat?
'De seculiere staat legt de gelovige niets in de weg'
Zondagsheiliging
Dat het kabinet af wil van de verplichting voor gemeenten om het vervoer te betalen voor leerlingen die naar een religieuze school willen, vindt Segers - ik citeer - 'bizar en onnodig. Waarom is er geen enkele consideratie meer met de christelijke minderheid? Dan laat een kabinet pas zijn ware kracht zien; als het ook overtuigingen van de minderheid respecteert.' Uiteraard krijgt zijn filippica alle steun uit CDA en SGP, zeker nu hun zondagsheiliging op de tocht staat.
Segers c.s. vatten precies samen waarom er de laatste tijd problemen zijn met religieuze minderheden. Die leggen zich niet neer bij hun minderheidspositie en willen zowel ongehinderd door wetten en regels hun eigen levensregels kunnen toepassen als eveneens andersdenkenden dwingen volgens die regels te leven. Vroeger vormden christenen in ons land demografisch de absolute meerderheid en kreeg hun gelovige wil automatisch kracht van wet. Van consideratie met minderheden was heel lang weinig sprake, zelfs niet met andersdenkende christenen, laat staan met anders gelovigen of ongelovigen.
Ook van godsdienstvrijheid repten de dominante christenen zelden. Scheiding tussen kerk en staat gold destijds als een liberale anomalie die ten koste van alles moest worden tegengehouden. Allerlei demografische ontwikkelingen hebben echter aan deze situatie een einde gemaakt. Onderwijs, mobiliteit en migratie zijn er enkele.
Rotsvast geloof
Lees Oek de Jongs roman Pier en oceaan, waarin het recente secularisatieproces van de synodaal gereformeerden boeiend beschreven wordt. De generatie van de grootouders koestert daar een rotsvast geloof, die van de ouders schippert tussen kerk en wereld en die van de kinderen ten slotte, ziet in de puberteit het geloof uit haar leven wegsijpelen. Zo'n proces heeft niets met agenda's of complotten te maken.
Omdat gelovigen zich niet willen neerleggen bij hun nieuwe positie, en voor hen als kleine minderheid dus ook geen 'Arabische Lente' daagt, gaan ze shoppen in juridische en andere vertogen die ze tot nu toe meden. Zo 'ontdekken' ze opeens de vrijheid van godsdienst en interpreteren ze die als het recht om uit religieuze motieven boven de wet te staan en privileges te claimen boven andere burgers. De vermaledijde scheiding tussen kerk en staat 'omhelzen' ze nu warempel, zij het niet in de zin dat de kerk zich afzijdig houdt van overheidszaken.
Nee, ze stellen dat de staat gelovigen niet de wet mag voorschrijven. En wanneer die wet door een overgrote parlementaire meerderheid en door talloze internationale verdragen wordt gesteund? Dan doen gelovigen beroep op compassie en consideratie jegens een minderheid. Maar compassie of consideratie vertegenwoordigen geen recht waarop men een beroep kan doen. Evenmin als respect (waarvan gelovigen ook menen dat het hun automatisch toekomt).
Jongensbesnijdenis
Maar is het allemaal zo vreselijk wat Nederlandse gelovigen als Segers boven het hoofd hangt in een tijdperk dat de religieuze partijen tezamen slechts 21 Kamerzetels hebben? Wat is de impact van dreigende wetten en regels? De eerste categorie raakt slechts de betreffende gelovigen. Een verbod van jongensbesnijdenis bijvoorbeeld, of het niet toestaan van weigerambtenaren. Evenals het opheffen van hun uitzonderingspositie op het verboden ritueel slachten. Ook al vinden we deze maatregelen volkomen juist, we kunnen ons voorstellen dat gelovigen daartegen bezwaar maken.
Dat geldt minder voor de tweede categorie effecten, waarbij gelovigen slechts in hun portemonnee worden geraakt. Neem de situatie waarin een parlementaire minderheid kiest voor het afschaffen van kinderbijslag en andere kroostsubsidies. Een gelovige kan dan nog steeds vijf of meer kinderen nemen (wat hij zelf 'krijgen' noemt), al maakt hij uiteraard meer kosten. Dat geldt eveneens voor het 'bizarre' zelf betalen van het vervoer van zijn kinderen naar een veraf gelegen school die strookt met zijn geloofsrichting. Idem met het bijzonder onderwijs op die school, dat nu nog via het heilloze artikel 23 uit de staatskas wordt gefinancierd.
Achterhoedegevecht
Volstrekt geen begrip echter valt op te brengen voor de bezwaren die gelovigen maken tegen wetten en regels uit de derde categorie. Want die heeft namelijk geen enkel effect op het leven van gelovigen en daarin voeren ze dus een hinderlijk achterhoedegevecht. Het gaat immers om wetten en regels die juist het leven van andere burgers op een negatieve manier beïnvloeden en die dezen dan ook graag willen veranderen. Ook in de afweging dat hun gelovige medeburgers door die veranderingen niet worden getroffen. Ook na de afschaffing van de Zondagswet - op voorspraak van D66 - kunnen gelovige middenstanders hun zaak potdicht houden. Daarbuiten zal het wat levendiger zijn, maar niemand beperkt ook daar het leven van gelovigen. Zoals dat ook nu al niet op vrijdag voor moslims en op zaterdag voor joden gebeurt.
En stel dat een parlementaire meerderheid besluit tot versoepeling van alles wat Segers c.s. vies en voos vinden. Zoals het toestaan van stamcelbehandelingen, verplichte donorregistratie, verwijsrecht bij euthanasie, ruimere mogelijkheden voor levensbeëindiging en abortus, afschaffing strafbaarheid bij stervenshulp, verandering van het alimentatiestelsel, modernisering van het huwelijksvermogensrecht en afschaffing van trouwen in gemeenschap van goederen? In zo'n situatie hoeft nog steeds geen enkele gelovige te kiezen voor euthanasie, abortus, orgaandonatie, scheiden of het afstaan van stamcellen. Er is dan ook geen sprake van Segers' 'liberaal-seculier' complot om gelovigen te pesten.
Hardleers
Wetten en regels worden bepaald door democratische parlementaire organen, waarvan de leden een afweging hebben gemaakt tussen religieuze belangen en andere. In een democratische rechtsstaat proberen tegenstanders politieke partijen met argumenten te overtuigen van de onjuistheid van die wetten en regels opdat een afweging in hun voordeel wordt gemaakt. Gelovigen blijven echter hardleers hameren op hun oude privileges, ook als hun eigen leven nauwelijks of in het geheel niet door nieuwe wetten en regels wordt beïnvloed.
Er zijn politici en anderen die menen dat religie en een democratische rechtsstaat niet samengaan. Ik vind dat een 'bizarre' stelling. Al was het alleen omdat de Nederlandse Verlichting een sterk protestants karakter had. Maar men heeft wel een punt als het om gelovigen gaat die claimen boven de wet te staan en als minderheid anderen willen voorschrijven naar hun strikte opvattingen te leven.
August Hans den Boef is auteur van Nederland seculier!, God als hype.
August Hans den Boef stelt in De Volkskrant van 27 december dat gelovigen zich moeten neerleggen bij hun minderheidspositie en dat zij ten onrechte verlangen dat zij hun privileges mogen behouden. Dit betoog is zeer zwak onderbouwd. Sterker nog, Den Boef’s argumenten getuigen van een schrijnend gebrek aan begrip van de totstandkoming van onze democratische rechtsstaat.
Zo beweert hij dat in de tijd dat christenen de meerderheid vormden, de scheiding van kerk en staat gold als een ‘liberale anomalie, die ten koste van alles moest worden tegengehouden’. In werkelijkheid is de scheiding van kerk en staat door generaties christelijke politici gerespecteerd en gehandhaafd. Dat liep door tot het einde van de 20e eeuw, toen het tijdperk eindigde dat christelijke partijen vrijwel steeds nodig waren om tot een regering te komen. De bewering van Den Boef is gewoon niet waar. Wel is er lange tijd een dominantie van christelijk geïnspireerde partijen geweest, maar dat was een logisch voortvloeisel van het feit dat deze partijen veel stemmen kregen.
Ook stelt Den Boef dat in die tijd weinig consideratie bestond met ongelovigen. Hij is er nu op tegen dat bijzonder onderwijs door de staat wordt gefinancierd.
Daarbij vergeet hij dat in die lange tijd van christelijke politieke dominantie altijd openbaar onderwijs heeft bestaan. De meeste mensen wilden echter dat hun kinderen onderwijs genoten op een school met een bijzonder karakter. Toen en nu kost dat de staat, en de ongelovige belastingbetaler, geen euro meer dan wanneer alle kinderen op een openbare school onderwijs zouden krijgen. Toch wil Den Boef christenen die keuzemogelijkheid afnemen, dus hun vrijheid inperken. Want waarom zou een christen belasting moeten betalen voor het openbaar onderwijs van anderen, en daar bovenop nog eens het bijzonder onderwijs van zijn eigen kinderen moeten bekostigen?
Het huidige systeem, waarbij de overheid de kwaliteit van het onderwijs bewaakt en tegelijk keuzes mogelijk maakt bij het karakter van de school, biedt de burgers een meerwaarde die niets meer kost. Toch wil Den Boef dat kapot maken, omdat hij vindt dat christenen geen recht hebben op ‘hun oude privileges’.
En wat bedoelt Den Boef eigenlijk als hij schrijft dat gelovigen plotseling de vrijheid van godsdienst ontdekken, en daaruit een recht om boven de wet te staan afleiden? Dat maakt hij niet duidelijk, en dat kan hij ook niet omdat het onzin is. Hierdoor wekt Den Boef op zijn minst de indruk dat hij vindt dat gelovigen zich niet op dit recht mogen beroepen. Waarom valt hij de godsdienstvrijheid op deze wijze aan, terwijl de bescherming van de fundamentele vrijheden, waarvan de vrijheid van godsdienst er één is, een wezenlijk onderdeel van onze rechtsstaat vormt? Beschermd door niet alleen de Grondwet, maar ook door mensenrechtenverdragen, zoals de Conventie van Rome.
Den Boef noemt een aantal voorbeelden van politieke standpunten die voor christenen belangrijk zijn. Zoals de kinderbijslag, abortus, euthanasie, en de Zondagswet. Ik wijs er overigens op dat de Nederlandse abortuswet tot stand is gekomen onder het eerste kabinet-Van Agt, en onder verantwoordelijkheid van CDA-minister De Ruiter, samen met VVD-minister Ginjaar.
Den Boef vindt dat er volstrekt geen begrip valt op te brengen voor de bezwaren van gelovigen om de regels op de genoemde punten aan te passen. Hiermee neemt Den Boef een fundamentalistisch antireligieus standpunt in. Want waarom zou hij, als ongelovige, het recht hebben om wetten op die punten aan te passen, en zou een gelovige dat recht niet hebben? Als het maar binnen de spelregels van de democratie gebeurt.
Getoetst aan de democratische rechtsstaat blijft het betoog van Den Boef ver onder de maat, en moet daarom als een dubieuze stellingname worden afgewezen.
Maak jouw eigen website met JouwWeb